Koniec 2023 r. okazał się dla konsumentów bardzo pomyślny. Prezes UOKiK w dniu 29 grudnia nałożył prawie 2.5 mln zł kary na trzy spółki zajmujące się udzielaniem pożyczek. Co jednak stoi za wydaniem takiej decyzji?
“Rolowanie” pożyczek
Prezes UOKiK zdecydował się przyjrzeć praktykom spółki Szybka Gotówka, która działała razem z dwoma podmiotami: Gwarant24 i Centrum Rozwiązań Kredytowych. Liczne skargi konsumentów przyczyniły się do zbadania tak zwanego “rolowania” pożyczek. Czym dokładnie charakteryzuje się takie działanie?
Wszystko zaczyna się od złożenia przez konsumenta wniosku o udzielenie pożyczki i po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku – otrzymaniu pieniędzy. Następnie, jeszcze przed spłatą zobowiązania, jedna z pozostałych spółek oferowało kolejną pożyczkę, aby spłacić wcześniejsze zadłużenie.
W jaki sposób takie działanie łamie prawo
Udzielenie pożyczki temu samemu pożyczkobiorcy kolejny raz nie jest w żaden sposób nielegalne. Co w takim razie dokładnie robiły ukarane podmioty?
Zgodnie z art. 36c ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku udzielenia przez kredytodawcę lub podmiot z nim powiązany konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów całkowitą kwotę kredytu, dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu stanowi kwota pierwszego z kredytów. Jednak w tym przypadku pożyczkodawcy nie stosowali się do tej regulacji. Przy każdej kolejnej pożyczce na konsumenta były nakładane nowe koszty, które znacząco przekraczały maksymalne limity pierwszej pożyczonej pożyczki. Naruszenie maksymalnej granicy kosztów pozaodsetkowych upoważnia konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
Najłatwiej będzie zobrazować powyższe działania na przykładzie.
W swojej decyzji Prezes UOKiK przedstawił sytuację jednego z konsumentów, który skorzystał z oferty ukaranych podmiotów: “Piotr P., który za pośrednictwem platformy szybkagotowka.pl zawarł łącznie 12 umów, w tym 11 pożyczek refinansujących wcześniejsze zobowiązania. Pierwotne zobowiązanie konsumenta o wartości 4.300 zł tylko po czterech miesiącach, pomimo wpłaty przez konsumenta tytułem opłaty za refinansowanie łącznej kwoty w wysokości 4.028,80 zł, wzrosło ponad dwukrotnie i wynosiło 9.349,65 zł, z czego aż 7.817,10 zł stanowiła suma żądanych przez Pożyczkodawców kosztów pozaodsetkowych (prowizji) z tytułu udzielenia pożyczki.”
Jak widzimy na przykładzie Pana Piotra, zadłużenie przy takich pożyczkach wzrasta niezwykle szybko.
Jakie kary zostały nałożone?
Zgodnie z decyzją nr RGD – 13/2023 z 29 grudnia 2023 r. ukarane zostały trzy spółki:
- Szybka Gotówka Sp. z o.o. otrzymała karę pieniężną w wysokości 86 043 zł;
- Gwarant24 Sp. z o.o. została ukarana w wysokości 1 359 986 zł;
- Centrum Rozwiązań Kredytowych Sp. z o.o. zapłaci karę w wysokości 993 822 zł
Ponadto, każda z powyższych spółek zobowiązana jest do zaprzestania takich praktyk oraz do poinformowania wszystkich swoich klientów o wydaniu takiej decyzji przez Prezesa UOKiK. Co więcej, informacja na temat tej decyzji musi znaleźć się na stronach internetowych powyższych przedsiębiorców.
Podsumowanie
Opisane powyżej przedsiębiorstwa praktykowały działania pozwalające im wzbogacać się kosztem konsumentów. Taki model działania pozwalał na pobieranie prowizji wyższych niż dopuszcza to prawo. “Refinansowanie” w praktyce było jedynie kolejną pożyczką udzieloną, aby zwielokrotnić swoje zyski. Warto tutaj przytoczyć słowa Tomasza Chróstnego – Prezesa UOKiK: “Każda z nich obliczała prowizję pożyczek branych na spłatę rosnącego zadłużenia oddzielnie[…].
Sądy powszechne w identycznych przypadkach wielokrotnie wskazywały na iluzoryczność takich modeli tworzonych przez kredytodawców celem obejścia prawa, dlatego nasze decyzje nie mogły być inne.”
