Czym jest bancassurance? W poniższym artykule znajdziesz kompleksowe wytłumaczenie tego zagadnienia.
Jedną z najczęściej spotykanych form zabezpieczenia spłaty kredytu lub pożyczki jest zawarcie umowy ubezpieczenia z ubezpieczycielem preferowanym przez bank lub instytucję pożyczkową. Ubezpieczenia mają różne nazwy: na życie, od utraty pracy, od nieszczęśliwego wypadku itp. Łączy je to, że często stanowią nieodzowny warunek zawarcia umowy. Klient ma do wyboru – albo przystąpić do umowy z ubezpieczeniem albo instytucja finansowa odmawia mu udzielenia kredytu/pożyczki.
Pracownik banku działa jednocześnie jako agent ubezpieczeniowy
W analizach spraw prowadzonych przez kancelarię często mamy do czynienia z powyższym modelem. Pracownik banku okazuje się być jednocześnie agentem ubezpieczeniowym, który prócz kredytu „szytego na miarę” proponuje również przystąpienie do umowy ubezpieczenia.
Czy bankowa działalność ubezpieczeniowa jest dopuszczalna?
Aktualnie w obrocie na rynku finansowym dopuszczalna jest dystrybucja ubezpieczeń przez banki. Taka działalność prowadzi do zwiększenia ilości proponowanych przez banki produktów i jako taka oceniana jest przez Komisje Nadzoru Finansowego w sposób pozytywny.
Praktyka ta w definicji polega na współpracy banków z towarzystwami ubezpieczeniowymi w celu oferowania klientom zarówno produktów bankowych, jak i ubezpieczeniowych w jednym miejscu – banku, a więc ma być działaniem korzystnym dla klienta, ułatwiającym mu dostęp do szerokiego katalogu usług. Często definicja ta na rynku profesjonalnym ujawnia się pod pojęciem anglojęzycznym – bancassurance.
Rekomendacja KNF w sprawie ubezpieczeń bankowych
Jednakże KNF podkreśla konieczność zachowania przez bank wszelkich niezbędnych standardów obowiązujących w ramach praktyki bancassurance. Standardy obowiązujące bank podczas proponowania umów ubezpieczenia przy zawieraniu umów kredytu/pożyczki określa jasno Rekomendacja U Komisji Nadzoru Finansowego dotycząca dobrych praktyk w zakresie bancassurance obowiązująca od 2015 r., która reguluję tę sferę działalności banków.
Ubezpieczenie produktem dodatkowym – teoria a praktyka
Ubezpieczenia umów kredytowych są produktami dodatkowymi, tak więc przystąpienie do nich powinno być poddane dobrowolnej decyzji osoby, która miałaby przyjąć na siebie zobowiązanie, w związku z zawieraną umową kredytu.
Jednak w praktyce wygląda to nieco inaczej, banki przymuszają swoich klientów do zawierania umów ubezpieczenia kredytu, pochodzących od tej konkretnej firmy ubezpieczeniowej, z którą dany bank akurat podjął współpracę, często nie informując nawet, że istnieje możliwość zawarcia ubezpieczenia u innego, niezależnego agenta, być może na korzystniejszych warunkach niż te proponowane bezpośrednio w banku. Nierzadko doradcy bankowi bez przystąpienia do dodatkowego ubezpieczenia odmawiają klientom udzielenia kredytu/pożyczki. Takie działanie wynika najpewniej z dodatkowych gratyfikacji, które wiążą się z ilością sprzedanych polis.
Ubezpieczenia kredytu budzą wątpliwości
Wspomniana wyżej Rekomendacja U wydana przez KNF wskazuje, że występowanie pracowników banku w jednoczesnej roli ubezpieczającego i pośrednika ubezpieczeniowego może budzić wątpliwości, ponieważ może prowadzić do niezrozumienia wspomnianej wcześniej dobrowolności w podejmowaniu takich umów.
“Bank powinien prowadzić działalność w sposób niepowodujący wystąpienia konfliktu interesów, w szczególności bank powinien zapewnić, że nie będzie dochodziło do jednoczesnego, w tym faktycznego, występowania banku jako ubezpieczającego i pośrednika ubezpieczeniowego.”
“Bank jako ubezpieczający w danej umowie ubezpieczenia nie powinien jednocześnie – przy tej samej umowie – występować jako pośrednik ubezpieczeniowy. Jednoczesne, nawet faktyczne, występowanie banku jako ubezpieczającego i pośrednika ubezpieczeniowego w ujęciu przedmiotowym należy uznać za niedopuszczalne.”
Obowiązki informacyjne banku
W powyższej Rekomendacji określone jest również, w jaki sposób bank ma dopełniać swoich obowiązków informacyjnych – ma to być sposób jednoznaczny, rzetelny i niebudzący wątpliwości interpretacyjnych oraz nie może zawrzeć w umowie informacji wprowadzających w błąd.
W pierwszej kolejności bank powinien zbadać sytuację życiową, zdrowotną i finansową klienta, ponieważ tylko w takiej sytuacji ma on możliwość wybrania odpowiedniego wariantu ubezpieczenia. W przypadku zaniechania przeprowadzenia takich czynności ubezpieczenie staje się produktem wadliwym.
Co więcej, klient powinien otrzymać informację o zakresie nabytej ochrony ubezpieczeniowej – w szczególności winien mieć wiedzę o istnieniu możliwych wyłączeń i ograniczeń umownych dotyczących wysokości świadczenia i sposobu jego ustalania.
Bank nie powinien dążyć do sprzedaży ubezpieczenia za wszelką cenę
Konkluzja nasuwa się sama- banki nie powinny dążyć do sprzedaży umowy ubezpieczenia za wszelką cenę, a tylko wtedy kiedy ochrona ubezpieczeniowa w obliczu konkretnego stanu faktycznego jest rzeczywiście niezbędna i zabezpieczyć ma interes w równiej mierze klienta i banku.
W momencie, kiedy bank zaniedba swoje obowiązki informacyjne względem klienta, które prowadzić mają do zrozumienia konkretnego produktu finansowego, wskutek czego na korzyść banku zostanie zawarta umowa, której klient rzeczywiście nie potrzebuje, możliwy do podniesienia będzie zarzut misselingu produktowego.
Klientowi jako podmiotowi nieprofesjonalnemu, co za tym idzie, słabszemu pozycją w stosunku do banku rzetelna obsługa się należy. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której poprzez podstępne niedoinformowanie na klienta przerzucane jest ryzyko finansowe, którego on nie rozumie.
Kiedy ubezpieczenie kredytu stanowi misselling?
Misselling związany jest w dużej mierze ze świadomym wprowadzaniem klienta w błąd przez brak przekazywania przez pośrednika wszelkich informacji na temat proponowanych produktów lub sprzedawanie ich, kiedy po stronie klienta nie istnieje faktyczna potrzeba ich nabycia.
Klient, zawierając obie umowy z tą samą osobą, nie będąc dostatecznie poinformowanym i nie posiadając specjalistycznej wiedzy finansowej, może przecież nie zrozumieć swojego położenia i uznać umowę ubezpieczenia za nieodłączny element umowy kredytu, być w przekonaniu, że zawierając jedną umowę, jest zobowiązany zawrzeć i drugą.
Podsumowując, prezentowana Rekomendacja jednoznacznie wskazuje obowiązki informacyjne banku względem klienta oraz zabrania pracownikom banków występowania w podwójnej roli. Stosowanie się instytucji finansowych do zasad przedstawionych powyżej i niewykorzystywanie swojego, bezsprzecznie lepszego położenia, może doprowadzić do minimalizacji praktyk missellingowych na rynku. Na tę chwilę w procesie sądowym stanowi to jednak dobry argument dla oddalenia kosztów wynikających z umów ubezpieczenia zawieranych w sposób niezgodny z dobrą praktyką w zakresie bancassurance.
