Upadłość konsumencka dzięki nowym rozwiązaniom prawnym cieszy się coraz większą popularnością. Ma ona wiele zalet – pozwala na uporządkowanie sytuacji majątkowej dłużnika, uwolnienie się od natarczywych windykatorów i komornika sądowego. Warto jednak pamiętać, że przede wszystkim jej celem jest zaspokojenie wierzycieli, w jak największym stopniu. Temu zaś służy spieniężenie majątku upadłego. Co prawda Syndyk nie zajmie rzeczy codziennego użytku, które są niezbędne do funkcjonowania, jak sprzęty gospodarstwa domowego, czy nasze narzędzia do pracy, to jednak może spieniężyć posiadane przez nas nieruchomości (w tym zajmowane przez nas mieszkanie/dom) i ruchomości – jak chociażby samochód, który poprawia jedynie komfort naszego życia.
W dzisiejszym artykule chciałbym omówić kwestię nurtującą wiele osób zainteresowanych upadłością – czy upadłość konsumencka zawsze wiąże się z utratą mieszkania? Kiedy można zachować mieszkanie mimo ogłoszenia upadłości konsumenckiej? Zapraszam do lektury!
Upadłość konsumencka a mieszkanie – czy mieszkanie jest wyłączone z masy upadłości?
Przepisy nie przewidują wprost możliwości wyłączenia mieszkania z masy upadłości. Wyłączenia z masy upadłości reguluje bowiem przepis art. 63 ustawy Prawo upadłościowe, zgodnie z którym do masy upadłości nie wchodzą przede wszystkim:
1) mienie, które jest wyłączone od egzekucji komorniczej (rzeczy codziennego użytku),
2) wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu – tj. wynagrodzenie równie minimalnej krajowej lub wyższe w przypadku, gdy na utrzymaniu upadłego pozostają inne osoby lub zachodzą inne szczególne okoliczności, zwiększające koszty utrzymania upadłego i jego rodziny.
W tych kategoriach nie mieszczą się nieruchomości, choćby były przez upadłego i jego rodzinę zamieszkałe.
Co więcej, wyłączone są z masy upadłości składniki mienia nienależące do majątku upadłego. Oznacza to, że jeżeli mieszkanie należy do majątku panieńskiego lub kawalerskiego małżonka upadłego, bądź upadły zamieszkuje u rodziny/wynajmuje mieszkanie – sam fakt zamieszkiwania w nim nie będzie wiązał się z przejęciem mieszkania przez Syndyka.
Szczególne uprawnienia sędziego-komisarza
Ponadto, sędzia – komisarz może postanowieniem wyłączyć określone składniki majątku z masy upadłości. Dotyczy to również nieruchomości lub ich części. Dzieje się tak gdy są one trudno zbywalne, lub wręcz niemożliwe do zbycia.
Kiedy będziemy mieć do czynienia z taką sytuacją? Zdecydowanie w przypadku skomplikowanych sytuacji prawno-majątkowych, których istnienie powoduje przedłużenie postępowania likwidacyjnego. Jeśli zatem nieruchomość (mieszkanie, dom, grunt itd.) nie może zostać zbyta z zachowaniem przepisów ustawy (np. pomimo kilkukrotnych prób sprzedaży nie zgłasza się żaden nabywca), a jednocześnie dalsze trwanie postępowania będzie niekorzystne dla wierzycieli, w związku z koniecznością ponoszenia kosztów obsługi masy upadłości, można taką nieruchomość wyłączyć z masy upadłości.
Jak już jednak wyżej wspomniałam, o wyłączeniu decyduje sędzia – komisarz. Kwestia ta pozostaje w jego indywidualnej ocenie, mając na uwadze całokształt sprawy. Nie ma dla takich czynności utartego schematu – wnioskując o upadłość w sytuacji, gdy posiadasz nieruchomość musisz liczyć się z tym, że możesz ją stracić, a zachowanie mieszkania działa zaś tylko na zasadzie wyjątku!
Sprzedaż mieszkania i co dalej?
Jeżeli Syndyk zdecyduje się na sprzedaż mieszkania wchodzącego do masy upadłości nie oznacza to wcale, że upadły skończy pod przysłowiowym mostem. W przypadku upadłości konsumenckiej, na wniosek upadłego ze środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości wydziela się kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.
Bez znaczenia dla skorzystania z powyższego uprawnienia pozostaje to, czy upadły był w danym lokalu zameldowany – ważne jest tylko to, że w nim zamieszkiwał na stałe.
Wydzielając kwotę na pokrycie potrzeb mieszkaniowych upadłego Syndyk bierze również pod uwagę potrzeby mieszkaniowe osób pozostających na jego utrzymaniu, zdolności zarobkowe, czy finalną kwotę jaką Syndyk dysponuje po dokonanej sprzedaży. Dlatego kierując wniosek w tym zakresie do Syndyka warto podejść do sprawy skrupulatnie i wymienić powyższe okoliczności.
Środki uwzględnione przez Syndyka zostaną wypłacone upadłemu zazwyczaj jednorazowo i dopiero po opuszczeniu przez niego zajmowanego mieszkania. W przeciwnym razie musimy liczyć się z ryzykiem umorzenia postępowania upadłościowego bez oddłużenia z uwagi na niewydanie przez upadłego całego swojego majątku (art. 491[13] ust. 2 Prawa upadłościowego).
Wydzielona kwota wypłacana jest upadłemu, przed zaspokojeniem wierzycieli.
