Umorzenie długu przez wzgląd na chorobę to temat skomplikowany i niejednoznaczny. O takiej sytuacji można mówić w kontekście ubezwłasnowolnienia będącego skutkiem choroby psychicznej. Dla wielu osób jest to wstydliwy problem, który wymaga zrozumienia. W pewnych sytuacjach umorzenie długu ze względu chorobę jest możliwe, co potwierdzają stosowne przepisy. Jak to jednak wygląda w praktyce?
Czytaj również: Przedawnienie roszczeń-kiedy następuje?
Prawo wobec problemu ubezwłasnowolnienia
W przypadku niektórych chorób psychicznych, osoby chore tracą kontrolę nad swoim zachowaniem i decyzjami, które podejmują. Jest to temat niezwykle przykry i trudny dla osób, których on dotyczy. Ubezwłasnowolnienie to stan, w którym chory traci zdolność do świadomej kontroli swojej sytuacji. W kontekście prawa mówi się o utracie zdolności do samodzielnego podejmowania czynności prawnych np. podpisywania umowy pożyczki lub kredytu.
Przepisy rozróżniają dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia, które różnią się stopniem nasilenia: częściowe i całkowite.
Art. 16. k.c. Ubezwłasnowolnienie częściowe
§ 1.Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
Art. 13 k.c. Ubezwłasnowolnienie całkowite
§ 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Z przytoczonych fragmentów wynika, że osoba częściowo ubezwłasnowolniona może kierować swoim postępowaniem, w tym podejmowanymi decyzjami w ograniczonym zakresie (potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw). Taka osoba może mieć przydzieloną kuratelę. Natomiast zwróćmy uwagę na to, że za osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie odpowiadają jej opiekunowie.
Choroba a ubezwłasnowolnienie
Logiczne jest to, że osoba, której przyznano status całkowicie ubezwłasnowolnionej, nie jest zdolna do zaciągnięcia pożyczki, a tym samym nie może wygenerować długu. Zatem ubezwłasnowolnienie w przypadku choroby psychicznej traktowane jest jako częściowe.
Orzeczenie wydaje sąd na podstawie opinii biegłego psychiatry. Jeśli ten stwierdzi chorobę psychiczną, możliwe jest, aby udowodnić, że dłużnik był niepoczytalny w trakcie zaciągania długu (przeżywał epizod maniakalny). Jeśli osoba chora psychicznie była niepoczytalna w momencie zaciągania pożyczki, podpisana umowa jest nieważna (art.82 k.c.). Jednocześnie warto mieć na uwadze treść orzeczenia Sądu Najwyższego Sygn. II CR 412/65:
W myśl art. 13 § 1 k.c. choroba psychiczna sama przez się nie stanowi wystarczającej przesłanki ubezwłasnowolnienia, lecz może je uzasadniać tylko wówczas, gdy chory psychicznie nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Nie każda zaś choroba psychiczna pociąga za sobą taki skutek. Zależy to od rodzaju i stopnia nasilenia choroby oraz od indywidualnych objawów występujących u danej osoby. […].
Wniosek o ubezwłasnowolnienie krok po kroku
Pierwszym krokiem jest zdobycie świadectwa lekarskiego dotyczącego stanu psychicznego. Trzeba się bowiem spodziewać, że sąd będzie oczekiwał dostarczenia dokumentu jeszcze przed złożeniem wniosku. Rozpoznaniem wniosku o ubezwłasnowolnienie zajmuje się sąd okręgowy znajdujący się w pobliżu miejsca zamieszkania osoby, której sprawa dotyczy.
Po dostarczeniu wniosku chory musi złożyć ustne wyjaśnienia w obecności biegłego psychiatry. Wnioskujący o ubezwłasnowolnienie może ubiegać się o przydzielenie doradcy z urzędu na czas postępowania.
W ostateczności sąd może zadecydować o obserwacji w zakładzie leczniczym. Jest to wyjątkowo sytuacja, gdy stan poczytalności w momencie dokonywania przez chorego czynności prawnej budzi wątpliwości. W toku postępowania sąd bierze pod uwagę szerokie spektrum dowodów, dlatego trzeba się nastawić, że zapyta o sytuację życiową.
Czy dług może zostać umorzony?
Tak, ale tylko w szczególnych okolicznościach np. gdy dług zostanie anulowany.
Jak starać się o umorzenie długu?
Dłużnikowi przysługuje prawo do złożenia wniosku o umorzenie długu. W przypadku choroby psychicznej możliwe jest złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie.
Jak uzasadnić umorzenie długu?
Treść wniosku o umorzenie długu różni się od treści wniosku o ubezwłasnowolnienie. Uzasadnieniem pierwszego jest wskazanie na trudną sytuację życiową, która wpływa na sytuację finansową.
W drugim wniosku należy przede wszystkim opisać okoliczności, które wpływają negatywnie na zdolność do kierowania własnym postępowaniem.
Kiedy sąd może umorzyć dług?
Dług może zostać umorzony m.in. w sytuacji, gdy roszczenie przedawni się, jeśli wierzyciel odstąpi od dochodzenia roszczenia lub w przypadku, gdy dłużnik zostanie uznany za niepoczytalnego w momencie zawierania umowy.
Umorzenie długu z uwagi na chorobę to zadanie niełatwe, ale z prawnego punktu widzenia możliwe.
Bibliografia:
