Bank może umorzyć całość lub część zobowiązania, ale związane są z tym niestety podatkowe skutki zwolnienia z kredytu. Umorzenie długu należy do sytuacji wyjątkowych i nie jest to rozwiązanie dla każdego. Kwestia podatkowa w sytuacji zwolnienia ze spłaty zobowiązania jest często marginalizowana i nierzadko stanowi przykrą niespodziankę dla dłużnika. Z artykułu dowiesz się, o co właściwie chodzi z podatkiem od umorzenia kredytu i komu przysługuje zwolnienie z długu.
Czytaj również: Jak uzyskać umorzenie długu podczas choroby?
Co podlega opodatkowaniu?
Zgodnie z polskim porządkiem prawnym, z każdego przychodu należy się rozliczyć. W oparciu o Ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodem jest każdy dochód osiągnięty z zysków kapitałowych lub innych źródeł dochodów. No właśnie, według prawa „przychód” nie jest tym samym co „dochód”. Mówiąc kolokwialnie, przychodem jest po prostu zysk. W prawe natomiast przychód to środki, które otrzymuje się w ramach sprzedaży towarów lub usług, z tytułu umowy o pracę czy za wynajem nieruchomości. Natomiast dochód to wartość przychodu minus koszty.
Jak to się ma do umorzenia długu? Przychód obejmuje nie tylko zwiększenie aktywów, ale też zmniejszenie pasywów, czyli zmniejszenie zobowiązań. Jeśli kredytobiorca otrzymał od banku 100 tys. zł, spłacił 40 tys. zł, a reszta została umorzona, to w praktyce zyskał on przychód w wysokości 60 tys. zł.
Umorzenie kredytu-jak i dla kogo?
Sposobów na umorzenie zobowiązania z tytułu kredytu jest kilka. Warunki, które trzeba spełniać, aby ubiegać się o zwolnienie z długu, są stałe:
- trwała utrata zdolności do podjęcia pracy;
- niepełnosprawność, która uniemożliwia podjęcie pracy lub znacznie ją ogranicza;
- utrata mienia wskutek klęski żywiołowej;
- śmierć współmałżonka (niższe dochody).
Jasnym jest to, że osoba, która znalazła się w którejś z wymienionych sytuacji, nie jest w stanie udźwignąć rat kredytu. Natomiast zwolnienie ze zobowiązania nie zawsze zależne jest od decyzji banku. Kredytobiorcy mogą skorzystać z rządowych programów wsparcia np. Mieszkanie bez wkładu własnego. Interesującym zagadnieniem jest także możliwość umorzenia kredytu ze względu na chorobę psychiczną, jeśli doprowadziła ona do częściowego ubezwłasnowolnienia.
Jakie kredyty można umorzyć? Zasadniczo każdy, ale ostateczna decyzja należy do banku. Osoby dotknięte przez los nie zawsze mogą liczyć, że ich sytuacja będzie stanowiła dla instytucji finansowej wystarczającą przesłankę, aby zwolnić je z dalszej spłaty kredytu.
Czy umorzenie długu z tytułu umowy kredytu jest zawsze opodatkowane? Ważny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
Powiedzieliśmy, że umorzenie długu (w tym całkowite lub częściowe umorzenie kredytu) obciążone jest podatkiem dochodowym. Wyrokiem NSA z dnia 26.10.2016 roku (II FSK 2793/14) do opodatkowania z tytułu umorzenia długu nie doszło. Dlaczego?
Konsumentka wraz z mężem zawarła w 1996 roku umowę kredytu mieszkaniowego na 70 tys. zł z bankiem PKO BP. Przez lata wzorowo wywiązywała się ze spłaty zobowiązania wraz z odsetkami. Rata w pierwszej kolejności zabezpieczała spłatę odsetek, a potem kredytu. Ze względu na to do kwietnia 2012 roku konsumentka spłaciła 145 tys. zł, a jej dług urósł do kwoty ponad 197 tys. zł. W wyniku postępowania sądowego strony zawarły ugodę, która określiła nowe warunki spłaty. Konsumentka zobowiązała się do zapłacenia 30 tysięcy złotych w ciągu 3 lat, a bank umorzył jej ponad 167 tysięcy złotych długu.
W związku z tym zrodziło się pytanie, czy w zaistniałej sytuacji powstał przychód podlegający opodatkowaniu? Minister Finansów uznał, że częściowe umorzenie kredytu oraz skapitalizowane odsetki stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, natomiast zmiany w odsetkach nie wywołują skutków podatkowych. Wojewódzki Sąd Administracyjny potwierdził tę interpretację.
Naczelny Sąd Administracyjny jednak uchylił ten wyrok i interpretację, argumentując, że konsumentka spłacała kredyt zgodnie z umową i miała prawo do renegocjacji umowy ze względu na błąd banku w naliczaniu odsetek. Uznano, że umowa kredytowa była otwarta, co pozwoliło na renegocjację bez konieczności opodatkowania.
Umorzenie długu a skutki dla historii kredytowej
Każda osoba, która skorzystała z finansowania, ma swoją indywidualną historię kredytową. Informacje na ten temat przechowywane są w bazie danych Biura Informacji Kredytowej (BIK). W rejestrze znajdują się praktycznie wszystkie dane dotyczące kredytów zaciąganych w bankach, SKOK-ach i firmach pożyczkowych. Jeśli dług zostanie umorzony, informacja na ten temat również trafi do rejestru i będzie w nim widniała przez 5 lat.
Umorzenie długu oznacza, że dłużnik zwolniony jest ze spłaty zobowiązania. Z punktu widzenia pożyczkodawcy informacja ta sugeruje, że osoba ubiegająca się o pożyczkę może mieć w przyszłości kłopot ze spłatą długu. To niestety może wpłynąć na ocenę wiarygodności kredytowej tej osoby.
Czy umorzenie kredytu jest przychodem?
W większość przypadków odpowiedź jest twierdząca.
Co oznacza umorzenie kredytu?
Umorzenie kredytu to zlikwidowanie lub zmniejszenie zobowiązania pieniężnego. Mówiąc prościej, kredytobiorca zwolniony z długu nie ma obowiązku spłacać umorzonej kwoty.
Czy banki umarzają długi?
Umorzenie długu to dla banków ostateczność. Większość z nich stara się zmniejszyć swoje straty, oferując klientom inne rozwiązania.
Czy umorzenie długu jest przychodem?
Opodatkowaniu nie podlega tylko umorzony kredyt studencki. Osoby, którym umorzono kredyt gotówkowy lub hipoteczny najczęściej odczuwają podatkowe skutki umorzenia kredytu.
Bibliografia:
- Banach A., Skutki podatkowe umorzenia wierzytelności, [w:] „Studenckie zeszyty naukowe”, 2018, dostępne online: [https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=721112]
