Co w praktyce oznacza przedawnienie roszczenia?
Kiedy dłużnik może spodziewać się, że uregulowanie jego wierzytelności nie będzie konieczne? Jakie roszczenia ulegają przedawnieniu? Krótko mówiąc – kiedy nie musisz spłacać swojego długu? W poniższym artykule postaramy się udzielić odpowiedzi na pytania z zakresu tematyki przedawnienia roszczenia.
Do napisania tego artykułu zainspirował nas Pan Jarosław, który zgłosił się do nas, ponieważ otrzymał z sądu nakaz zapłaty, wierzycielem jest firma Ultimo.
Czym jest przedawnienie roszczenia?
Przedawnienie roszczenia oznacza brak możliwości prawa dochodzenia wierzytelności na skutek upływu czasu. Według art. 117 Kodeksu Cywilnego roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, a wyjątek od tej zasady stanowią sytuacje zapisane w ustawie. Zatem w przypadku każdej wierzytelności majątkowej istnieje termin, po którym dłużnik nie może zostać zobligowany do zapłaty roszczenia. Co istotne sam dług nie wygasa (pozostaje tzw. dług naturalny), a jedynie wierzyciel nie ma możliwości dochodzenia wierzytelności.
2018 rok – co zmieniło się w prawie dotyczącym przedawnienia roszczenia?
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 dokonuje dwóch poważnych zmian, które wchodzą w życie 9 lipca 2018. Po pierwsze zmienia terminy przedawnienia roszczenia – do tamtego dnia dla roszczeń majątkowych wynosił on 10 lat (ustawa zmniejsza go do 6 lat). Po drugie przed nowelizacją przedawnienie roszczenia nie było uwzględniane z urzędu przez sąd, a dopiero po zgłoszeniu takiego zarzutu przez dłużnika. Obecnie sąd weryfikuje, czy wierzyciel ma podstawy, aby domagać się uregulowania spłaty, czy być może dług uległ przedawnieniu, a wniosek dłużnika nie jest do tego konieczny (choć oczywiście dobrze jest go złożyć w procesie, ponieważ nie każde przedawnienie jest oczywiste).
Terminy przedawnienia roszczeń
Przepisy prawa cywilnego wprowadzają podstawowy podział terminów przedawnienia roszczeń
– sześć lat – podstawowy termin dla roszczeń majątkowych,
– trzy lata – dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba, że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata – czytamy w Art. 118 Kodeksu Cywilnego.
Poniżej przykłady spraw, dla których przedawnienie przyjmuje inny termin:
– 1 rok – roszczenia na podstawie umowy najmu, spedycji lub przewozu,
– 2 lata – roszczenia z tytułu mandatów za jazdę bez biletu czy wynikające z umowy zlecenia,
– 5 lat – roszczenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe lub wypadkowe.
Jakie roszczenia nie podlegają przedawnieniu?
Przedawnieniu nie ulegają między innymi: roszczenia wynikające ze stosunków rodzinno-osobistych, roszczenia o ochronę dóbr osobistych, roszczenia właścicieli o zniesienie współwłasności rzeczy, roszczenia windykacyjne wynikające z prawa własności nieruchomości.
Przedawnienie roszczenia – od kiedy rozpoczyna się jego bieg?
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne – co w praktyce oznacza np. dzień, w którym dłużnik był zobowiązany dokonać spłaty należnego długu. W przypadku wierzytelności bankowych oraz firm windykacyjnych, jeżeli przez kolejne 3 lata wierzyciel nie podejmie żadnego kroku mającego na celu odzyskanie zobowiązania, wówczas mówimy o przedawnieniu roszczenia.
Kiedy powiemy, że przedawnienie roszczenia przerwało bieg?
Art. 123 Kodeksu Cywilnego wskazuje kilka możliwości, które powodują przerwanie biegu przedawnienia roszczenia:
– podjęcie czynności przed sądem lub innym organem w celu dochodzenia roszczenia np. złożenie pozwu o zapłatę długu, wszczęcie egzekucji komorniczej,
– uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której jest kierowane tzn. przyznanie się dłużnika do zalegania z zapłatą,
– podjęcie mediacji – sam wniosek o rozpoczęcie mediacji nie jest wystarczający do przerwania biegu przedawnienia, konieczne jest uzyskanie zgody obu stron (wierzyciela i dłużnika) na rozpoczęcie mediacji, a następnie przystąpienie do nich
Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo – czytamy w Art. 124 Kodeksu cywilnego.
Cesja wierzytelności, a przerwanie biegu przedawnienia roszczenia
Czy cesja wierzytelności ma wpływ na termin przedawnienia roszczenia? Czy jeśli Twój dług przejął inny wierzyciel to bieg przedawnienia zostaje przerwany? Otóż nie. Takie działanie pozostaje bez wpływu na bieg przedawnienia roszczenia. Na nabywcę wierzytelności przenoszone są prawa i obowiązki z poprzedniego wierzyciela. Z perspektywy dłużnika nie zmienia się nic. Nadal jedynymi okolicznościami kiedy bieg przedawnienia może zostać przerwany są te opisane powyżej. Należy jednak pamiętać, że nowy wierzyciel może podjąć kroki mające na celu odzyskanie wierzytelności.
Jakie działania podjąć/co robić gdy zostaniemy pozwani do sądu w sprawie roszczenia przedawnionego?
Sąd zobowiązany jest zbadać przedawnienie roszczenia z urzędu. Zatem dłużnik nie musi podejmować takiego działania (sytuacja wyglądała inaczej przed wprowadzeniem nowelizacji ustawy z roku 2018). Co ciekawe, nawet w sytuacji, gdy po upływie okresu 3 lat pozwany uzna swój dług, lecz zrobi to nieświadomie co do skutków takiego uznania – sąd na podstawie wprowadzonych przepisów będzie zobligowany taki pozew oddalić.
Warto jednak pamiętać, że sędziowie to również ludzie i mogą się mylić w ocenie powyższego. Dodatkowo nie każde przedawnienie będzie oczywiste dla sądu. Dlatego w każdym procesie dobrze jest podkreślić zgłaszane stanowisko, w tym zarzut przedawnienia roszczenia wraz z jego uzasadnieniem.
Historia w trzech punktach – przedawnienie długu w Ultimo
- 2010 – rok, w którym klient zawiera umowę z firmą pożyczkową (okres trwania umowy jest mało czytelny, prawdopodobnie był to czas 9,5 tygodnia); rok później zobowiązanie klienta zostaje sprzedane do firmy windykacyjnej;
- w roku 2015 wydany zostaje nakaz zapłaty w stosunku do klienta (roszczenie jest przedawnione z racji przekroczenia terminu trzech lat od dnia wymagalności – sprzedaży do firmy windykacyjnej podlegają co do zasady długi wymagalne);
- grudzień 2020 – dostarczenie nakazu zapłaty do klienta (sprawa spędziła w sądzie 5 lat).
Przedawnienie roszczenia nie jedynym błędem Ultimo
Przyglądając się umowie, która została przedstawiona przez powoda jedynie fragmentarycznie i nie została podpisana przez strony, dostrzec można poważne nieuzasadnione koszty związane z umową:
– opłata przygotowawcza 46,40 zł,
– opłata za obsługę pożyczki 435,57 zł,
– koszt ubezpieczenia wynosił 128 zł, przy czym zabrakło umowy ubezpieczenia wraz z wykazaniem jego warunków.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że kwota udzielonej klientowi pożyczki wynosiła tylko 800 zł.
Punktujemy kolejne błędy Ultimo, które naszym zdaniem spowodują oddalenie powództwa w całości i Pan Jarosław nie będzie musiał nic płacić
- Szereg cesji wierzytelności (w dniu 6 czerwca 2013 r. na IPF Financial Services Limited, a dopiero następnie – w drodze kolejnego przelewu – wierzytelność miała trafić do powoda – nie wskazano jednak cesji między wierzycielem pierwotnym a poprzednikiem prawnym powoda) –> brak wykazania legitymacji czynnej.
- Dowodem istnienia wierzytelności oraz nabycia wierzytelności przez powoda ma być wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego – jest to dokument prywatny i Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok z dnia 11 lipca 2011 r, w sprawie P 1/10) wyraźnie orzekł, że dokumenty tego typu nie stanowią bez wątpliwości o zasadności i wysokości powództwa –> podniesiemy zarzut braku wykazania roszczenia co do zasady i co do wysokości.
Jak widać przedawnienie roszczenia w tym przypadku spotkało się z wieloma innymi nadużyciami.
Przedawnienie roszczenia – ryzyko z perspektywy wierzyciela
Przedawnienie roszczenia ma zmotywować wierzyciela do podjęcia działań w celu odzyskania spłaty długu. Jeśli przez okres trzech lub sześciu lat – w zależności od sprawy – nie podejmie żadnych działań w tym kierunku, wówczas nie ma prawa po tym okresie domagać się zwrotu zadłużenia. Przez okres trzech lat ma czas na wszczęcie stosownych kroków, a jeśli tego nie zrobi – ustawodawca nie zapewnia mu ochrony.
