W internecie można znaleźć wiele artykułów dotyczących wypowiedzenia umowy kredytu przez bank i konsekwencji z tym związanych. Co jednak w przypadku firm pożyczkowych?
Wypowiedzenie umowy pożyczki
Firmy pożyczkowe nie mają tak silnych regulacji prawnych dotyczących rozwiązania umowy poprzez jednostronne oświadczenie woli. Klasyczną umowę pożyczki reguluje bowiem zasadniczo pięć artykułów Kodeksu cywilnego, które nie wspominają o przedterminowym rozwiązaniu umowy. Również ustawa o Kredycie konsumenckim, którą są związane firmy pożyczkowe w zakresie umów pożyczek zawieranych z konsumentami, nie zawiera szczegółowych regulacji w tym zakresie – wspomina jedynie, że umowa taka powinna zawierać informację o sposobie i warunkach rozwiązania umowy.
Powyższe nie znaczy jednak, że pożyczkodawcy mają w tym zakresie całkowitą dowolność.
Prawo bankowe nie ma tu zastosowania
W przypadku umów pożyczek i kredytów zawieranych z bankami i SKOKami sprawa jest prosta. Zastosowanie do wypowiedzenia umowy mają przepisy prawa bankowego. Tak też, zgodnie z art. 75c pr. bank. jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu tym bank informuje ponadto kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Po dokonaniu powyższych zawiadomień, bank może złożyć kredytobiorcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, które powinno zastrzegać 30-dniowy termin dla swej skuteczności. Takie same zasady obowiązują SKOKi.
W przypadku gdy powyższe obowiązki nie zostaną spełnione, wypowiedzenie umowy będzie uznane za bezskuteczne, a więc pozbawione mocy prawnej.
Podobnej regulacji nie ma w przypadku umów zawieranych z instytucjami finansowymi o charakterze pozabankowym, do których najczęściej zaliczane są „chwilówki”.
Warunki wypowiedzenia wskazywane w umowie
Informacje o tym w jaki sposób pożyczkodawca może przedterminowo wypowiedzieć umowę znajdują się w samej umowie pożyczki. Będzie to najczęściej jeden z ostatnich paragrafów umownych.
W umowie pożyczkodawca powinien zatem określić w jakich warunkach może rozwiązać umowę przed terminem, na który została zawarta. Będzie to na przykład opóźnienie w regulowaniu rat pożyczki przekraczające 2 miesiące, czy utrata wiarygodności kredytowej w trakcie trwania zobowiązania.
Ponadto pożyczkodawca wskaże formę oświadczenia (oświadczenie powinno być złożone na piśmie) oraz okres od złożenia wypowiedzenia, po którym umowa będzie uznawana za rozwiązaną, a pożyczkodawca będzie mógł żądać od klienta zapłaty całej kwoty pożyczki.
Umowy pożyczkowe najczęściej nie zawierają jednak informacji o ewentualnym obowiązku ponaglenia pożyczkobiorcy w przypadku ewentualnych opóźnień w spłacie pożyczki. Nie znaczy to jednak, że pożyczkodawca – w przeciwieństwie do banku – nie musi podejmować żadnych działań względem pożyczkobiorcy, mających na celu zachowanie stosunku prawnego.
Czy pożyczkodawca powinien wezwać klienta do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy?
Wypowiedzenie umowy pożyczki będące uprawnieniem kształtującym pożyczkodawcy prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dlaczego? O tym mowa poniżej.
Wypowiedzenie umowy pożyczki nie może być czynnością nagłą
Dokonanie wypowiedzenia umowy pożyczki nie powinno być czynnością nagłą, zaskakującą dla pożyczkobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Jest ono bowiem bardzo dotkliwe dla pożyczkobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, takich jak wezwanie do zapłaty w celu zachowania ciągłości stosunku umownego.
Powyższy obowiązek wynika z zasad współżycia społecznego, ale również obowiązków dotyczących wykonywania zobowiązań umownych. Zgodnie z art. 354 Kodeksu cywilnego prawdą jest, że dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią (na przykład poprzez terminowego regulowanie swego zobowiązania), jednak także na wierzycielu spoczywa obowiązek współdziałania w tym zakresie. W przypadku chwilowych opóźnień w spłacie powinien zatem dać pożyczkobiorcy możliwość zreflektowania się.
Konsekwencje wadliwego wypowiedzenia umowy
Tak jak już wyżej wspomniałam, wadliwe wypowiedzenie umowy pożyczki może być uznane za czynność bezskuteczną, a tym samym pozbawioną doniosłości prawnej. Umowa taka uznawana jest za nigdy nie wypowiedzianą, a strony wiążą warunki takie jak wskazane w umowie pożyczki.
Z kolei w przypadku, gdy mimo wadliwości wypowiedzenia umowy pożyczki, dojdzie do sporu sądowego – powództwo firmy pożyczkowej może zostać oddalone przez sąd jako wniesione przedwcześnie. Z uwagi na wadliwość wypowiedzenia mogło dojść bowiem do braku wymagalności roszczenia, zaś wskazanie daty wymagalności roszczenia jest jednym z podstawowych wymogów formalnych pozwu.
